AI is allang geen toekomsttechnologie meer. U werkt er nu al mee – bewust of onbewust. Van geautomatiseerde klantenservice tot besluitvorming in de zorg of financiële dienstverlening: AI (Artificial Intelligence) wordt steeds vaker ingezet om processen slimmer en sneller te maken.
De voordelen zijn duidelijk: hogere efficiëntie, betere analyse van grote datastromen en ondersteuning bij complexe keuzes. Maar terwijl de toepassingen toenemen, groeit ook het besef dat AI zonder duidelijke kaders risico’s met zich meebrengt.
Wat gebeurt er als een algoritme een fout maakt? Wie is verantwoordelijk wanneer een AI-model mensen benadeelt zonder dat u het merkt? En hoe weet u zeker dat uw AI-toepassingen voldoen aan de eisen van wet- en regelgeving én het vertrouwen van klanten?
Wanneer AI een risico wordt
Zonder toezicht en structuur kunnen AI-systemen leiden tot oneerlijke, onbetrouwbare of zelfs schadelijke uitkomsten. Twee situaties uit de praktijk laten zien hoe snel het kan misgaan:
1. Discriminatie in recruitment
Een internationaal technologiebedrijf besluit AI in te zetten voor de eerste selectie van sollicitanten. De tool analyseert cv’s, vergelijkt die met data van eerdere succesvolle medewerkers, en filtert automatisch de meest geschikte kandidaten. Wat het bedrijf niet in de gaten heeft, is dat de trainingsdata grotendeels afkomstig zijn uit een periode waarin voornamelijk mannelijke kandidaten werden aangenomen.
Het resultaat? De AI ‘leert’ dat mannelijke profielen de voorkeur hebben, en begint vrouwelijke en niet-westerse sollicitanten consequent lager te waarderen. Omdat het selectieproces volledig is geautomatiseerd, vallen deze verschillen lange tijd niet op. Pas wanneer er signalen komen over een opvallend gebrek aan diversiteit onder nieuwe medewerkers, start een intern onderzoek.
De gevolgen zijn serieus: gemiste kansen op talent, interne onrust, en een aantasting van het werkgeversimago. Bovendien moet het bedrijf ingrijpen in het proces, de AI hertrainen, en investeren in aanvullende controles – iets wat voorkomen had kunnen worden met een gestructureerde aanpak vooraf.
2. Onbedoelde uitsluiting bij kredietbeoordeling
Een financiële instelling maakt gebruik van AI om aanvragen voor leningen sneller en efficiënter te beoordelen. Het systeem gebruikt honderden variabelen – van kredietgeschiedenis tot online gedrag – om risico’s in te schatten. Wat niemand in eerste instantie doorheeft, is dat het algoritme ook postcodegegevens meeneemt als indirecte risicofactor.
Na verloop van tijd blijkt dat aanvragers uit bepaalde wijken systematisch worden afgewezen of een ongunstige rente krijgen, ook al voldoen ze aan de formele eisen. Klanten begrijpen de beslissing niet, medewerkers kunnen de beoordeling nauwelijks uitleggen, en klachten nemen toe.
Een onafhankelijke analyse toont aan dat de AI onbedoeld geografische discriminatie heeft ingevoerd. Het systeem ‘leerde’ uit oude patronen dat sommige postcodes een hoger risico vertegenwoordigden – zonder context of nuance.
De financiële instelling ziet zich genoodzaakt het model tijdelijk buiten gebruik te stellen, en krijgt bovendien vragen van toezichthouders over transparantie en verantwoord gebruik van AI.
ISO/IEC 42001: grip op AI binnen uw organisatie
De internationale standaard ISO/IEC 42001 is ontwikkeld om precies deze risico’s te helpen beheersen. Het is de eerste managementsysteemstandaard die zich volledig richt op het verantwoord ontwikkelen, gebruiken en beheren van AI.
De standaard ondersteunt u bij het opzetten van beleid en processen rondom:
-
datakwaliteit en representativiteit
-
monitoring en bijsturing van AI-prestaties
-
duidelijke rolverdeling en governance
-
uitlegbaarheid en verantwoording van AI-besluiten
ISO/IEC 42001 sluit aan op bestaande standaarden zoals ISO 9001 en ISO 27001. Heeft u al een geïntegreerd managementsysteem, dan kan ISO/IEC 42001 eenvoudig worden ingebed. Bovendien helpt de standaard u voorbereid te zijn op regelgeving zoals de EU AI Act, die in 2024 van kracht werd.
Kennis als sleutel tot verantwoorde toepassing
Een standaard is pas effectief als uw mensen ermee kunnen werken. LRQA biedt gerichte trainingen over ISO/IEC 42001, afgestemd op uiteenlopende functies – van IT en legal tot compliance, HR en beleid.
Onze trainingen combineren inhoudelijke kennis met praktische toepasbaarheid, zodat u grip krijgt op uw AI-toepassingen én risico’s voorkomt.
Begin vandaag met verantwoord AI-gebruik
AI zal alleen maar belangrijker worden. Door nu te investeren in kennis, structuur en toezicht, versterkt u de betrouwbaarheid en integriteit van uw organisatie.
Wilt u meer weten over onze trainingen rondom ISO/IEC 42001? Bekijk het aanbod of neem contact op met ons team.
