Inhoud en begrippen van ISO 14001 eenvoudig uitgelegd

ISO 14001 eenvoudig uitgelegd in 8 begrippen.

Begrippenlijst:

• Milieubeleid
• Milieuprestaties
• Milieudoelstellingen
• Milieuaspecten
• Milieueffecten
• Milieu-indicatoren
• PDCA-cyclus
• Levenscyclusanalyse

Milieubeleid:

Het milieubeleid is een essentieel aspect van ISO 14001. Het bevat de aspiraties en de koers van een bedrijf met betrekking tot de milieuprestaties.

Het topmanagement moet het milieubeleid vaststellen, uitvoeren en handhaven. Er moet met name rekening worden gehouden met de volgende punten:

• Bepaling van milieudoelstellingen in termen van milieubescherming
• Milieueffecten van eigen activiteiten, producten of diensten
• Naleving van wettelijke verplichtingen
• Voortdurende verbetering

Het milieubeleid moet schriftelijk worden vastgelegd en ter beschikking worden gesteld aan zowel interne als externe belanghebbende partijen (of stakeholders?) (Bv. werknemers, autoriteiten, leveranciers, enz.).

Milieuprestaties:

De norm voor milieubeheer ISO 14001 geeft een concrete betekenis aan de term milieuprestatie in de vorm van meetbare resultaten van een organisatie met betrekking tot de onderdelen van haar activiteiten en producten die een effect kunnen hebben op het milieu (milieuaspecten).

Milieudoelstellingen:

Milieudoelstellingen zijn gericht op het verbeteren van de milieuprestaties van een organisatie in overeenstemming met het milieubeleid. Volgens ISO 14001 moeten ze vastgesteld, gedocumenteerd en meegedeeld worden door het topmanagement voor de relevante functionele gebieden en niveaus. Milieudoelstellingen moeten altijd meetbaar zijn. Bovendien is het van belang om bij het vaststellen van doelstellingen rekening te houden met risico's en kansen en met de omgeving van de onderneming of met de algemene omstandigheden.

Voorbeelden van milieudoelstellingen:

• Vermindering van het specifieke energieverbruik,
• Meer recycling, minder afval, vermindering van het specifieke afvalvolume.
• Minder uitstoot van verontreinigende stoffen en dus verbetering van de luchtkwaliteit in de omgeving van een locatie.
• Aankoop van grondstoffen uit duurzame bronnen (bv. aankoop van hout uit naar behoren gecertificeerde bosbouw).

Milieuaspecten:

Volgens ISO 14001 zijn milieuaspecten de onderdelen van de activiteiten, producten en diensten van een organisatie die in wisselwerking kunnen staan met het milieu. De norm vereist dat bedrijven milieuaspecten identificeren, evalueren, communiceren en documenteren. Hieruit volgt dat zij maatregelen moeten vaststellen en uitvoeren om deze aspecten die van invloed zijn op het milieu, voortdurend te verbeteren.

Voorbeelden van milieuaspecten:

• Bodemgebruik
• Emissies
• Afvalverwijdering

Milieueffecten:

Milieueffecten beschrijven (gunstige of ongunstige) veranderingen in het milieu die geheel of gedeeltelijk het gevolg zijn van milieuaspecten. Het is dus een oorzaak-gevolgrelatie van deze twee punten.

Voorbeeld van milieueffecten:

• Luchtverontreiniging (oorzaak/milieuaspect: emissies)

Milieu-indicatoren:

ISO 14001 vereist de systematische bewaking, meting, analyse en evaluatie van milieuprestaties. De methodologie en de prestatie-indicatoren moeten door de onderneming worden vastgesteld en gedefinieerd.

ISO 14031 geeft richtlijnen voor de beoordeling van milieuprestaties en ondersteunt de selectie van zinvolle en geschikte indicatoren. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen twee categorieën voor de beoordeling van de milieuprestaties.

• Milieu indicatoren
  

  Verstrek informatie over de toestand van het milieu, bijvoorbeeld: luchtkwaliteit, vervuiling door fijn stof, waterkwaliteit.

• Milieuprestatie-indicatoren
  • Managementprestatie indicatoren
    

    Verstrek informatie over beheersmaatregelen die van invloed zijn op de milieuprestaties, bijvoorbeeld: naleving van wetgeving, gebruik van hulpbronnen, mededeling van relevante kennis.

  • Operationele prestatie-indicatoren
    

    Informatie verschaffen over operationele prestaties en rekening houden met input (bijvoorbeeld: grondstoffen, energie, enz.), operationeel proces (bijvoorbeeld: bedrijfsmiddelen) en output (bijvoorbeeld: afval, product, enz.).

PDCA-Cyclus:

PDCA staat voor Plan-Do-Check-Act en beschrijft een aanpak voor de voortdurende verbetering van een systeem in vier stappen.

Levenscyclusanalyse:

In de norm wordt de levenscyclus gedefinieerd als de "opeenvolgende en onderling gerelateerde fasen van een productsysteem (of dienstensysteem), vanaf de winning of productie van grondstoffen tot de uiteindelijke verwijdering".

Het rekening houden met de hele levenscyclus van een product of dienst is een vernieuwing in de huidige versie van ISO 14001:2015.

Eenvoudig gezegd betekent dit dat externe processen en stappen (b.v. logistiek, distributiekanalen, verpakkingsontwikkeling, hulpbronnen) ook moeten worden overwogen en ontworpen in het licht van de milieudoelstellingen.